Կյանքն ու վկայությունները

ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ՏԵՂԵԿԱՆՔ

ՍՈՒՆԴԱՐ ՍԻՆԳՀԸ ծնվել է 1889-ի սեպտեմբերի 3-ին Հյուսիսային Հնդկաստանի Փենջաբ (պարսկերեն փենջ-հինգ, և աբ-ջուր, գետ, բառերից, որ նշանակում է հինգ գետերի երկիր) նահանգի Ռամբուր քաղաքում, Սինգհերի (1) հայտնի տոհմի շառավիղ Սերդար Շեր Սինգհի ընտանիքում: Հայրը հարուստ և նշանավոր անձնավորություն էր. քաղաքապետ էր, խոշոր ագարակատեր: Հինգ որդի ուներ: Սունդարը նրա կրտսերն էր: Մայրը բարեպաշտ, կրոնասեր կին էր, որը տղային դաստիարակում էր բացառապես սինգհական ավանդույթներով:
Սունդարը միշտ ջերմ սիրով ու խորին հարգանքով էր հիշում ծնողներին, հատկապես մորը, որ հոգևոր մեծ ներդրում էր ունեցել նրա կյանքում:
Թեև Սունդարը դաստիարակվել-մեծացել էր հարուստ ընտանիքում, հարմարավետ և շքեղ պայմաններում, սակայն ամենևին էլ շփացած չէր: Ծնողները սովորեցրել էին հարմարվել հինդու և սինգհ կրոնների խիստ պայմաններին, ենթարկվել դրանց պահանջներին՝ ծոմին, մարմինը զսպվածությամբ չարչարելուն և այլն: Մանկուց ծնողների հետ հաճախում էր սինգհերի տաճարներ, անգիր էր անում կրոնական բարդ, խճճված կանոններն ու զրույցները: Մայրն ամեն շաբաթ նրան տանում էր ժամանակի հայտնի սանդուներից մեկի «ոտքերի մոտ» նստելու և նրա զրույցներն ունկնդրելու:
Ռաջպուրում գործող «Անգլիական քրիստոնեական առաքելություն»-ում աշխատող մի կնոջ օգնությամբ Սունդարը տասը տարեկանում ընդունվեց միսիոներների հիմնադրած դպրոց, որտեղ և փորձեց ծանոթանալ Աստվածաշնչին: Առաջին իսկ փորձից զգաց, որ քրիստոնյաների Սուրբ գիրքն այնքան էլ չի հետաքրքրում իրեն: Այդուհանդերձ, չլքեց քրիստոնեական դպրոցը, որովհետև միայն այդտեղ էին կրոնին զուգահեռ այլ առարկաներ ու գիտություններ սովորեցնում:
Տասնչորս տարեկանում Սուդարը կորցրեց մորը: Տևական ժամանակ հուսահատությունը չէր լքում նրան: Անընդհատ հիշում էր մոր խոսքը. «ՈՒշ թե շուտ դու սադհու ես դառնալու, ուստի փնտրիր ամենակարևորը՝ Աստծուն և հոգուդ խաղաղությունը»: ՈՒ որքան էլ չէր ցանկանում, այնուամենայնիվ, իրեն ստիպում էր դպրոց հաճախել:

ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՔՐԻՍՏՈՍԻ ՀԵՏ
Մոր մահից հետո Սունդարն ագրեսիվ դարձավ, բացահայտորեն սկսեց հակադրվել քրիստոնեությանը, Աստվածաշնչին: Մի անգամ, աշակերտների ներկայությամբ, նույնիսկ պատռեց Սուրբ գիրքն ու այրեց: Ապա հայտարարեց, թե այդ գրքում գրված ամեն բան սուտ է: Նա ընդգծված ատելությամբ էր վարվում նաև քրիստոնյաների՝ ուսուցիչների և միսիոներների հետ: Ծաղրում և անպատվում էր նրանց: Նման վարքագծին զուգահեռ ջանք չէր խնայում գտնելու հոգու խաղաղությունը:
Տասնհինգ տարեկանում նա ոչ միայն հիանալի տիրապետում էր «Բհագավադ Գիտային», հինդուիստական «Վեդաներին», այլև «Ղուրանին», բայց, միևնույն է, չէր կարողանում գտնել հոգու խաղաղությունը: Իսկ երբ կարդում էր Աստվածաշունչը, փոթորկվում էր նրա էությունը, իրեն կողոպտված էր զգում: Մի օր, հոգու հերթական ընդվզման պահին, հոր ներկայությամբ, պատառոտեց Աստվածաշունչը:
-Այս գիրքն ինձ խենթացնում է, պետք է ոչնչացնել Արևմուտքի կրոնը,- կանչեց նա ու հոշոտված Սուրբ գիրքը նետեց կրակը:
Հիշյալ դեպքից երեք օր անց նա նոր միտք հղացավ՝ վերջ տալ կյանքին: Հուսահատությունից ծվատվող հոգին հուշեց՝ վերջին անգամ աղոթել Աստծուն, ու եթե Բարձրյալը չհայտնվի տեսանելիորեն՝ ինքնասպան լինել ու խաղաղություն գտնել գնացքի անիվների տակ: «Եթե այստեղ չեմ գտնում խաղաղություն,- մտմտում էր նա,- թերևս գտնեմ այնտեղ՝ հանդերձյալ կյանքում»: Սունդարը համոզված էր, որ Քրիստոսը հաստատ չի հայտնվի: Եթե Ինքն Իրեն չկարողացավ փրկել մահից, ուրիշին ինչպե՞ս կարող է օգնել:
1904-ի դեկտեմբերի 18-ի երեկոյան նա հրաժեշտ տվեց հորը:
-Մնաս բարով, հա՛յր: Վաղն ինձ մեռած կգտնես:
-Ինչո՞ւ,- հարցրեց անակնկալից սարսափած հայրը:
-Որովհետև ոչ կրոններն ինձ հանգիստ բերեցին, ոչ հարստությունը կամ կրթությունը, ոչ էլ աշխարհական որևէ հաճույք:
Հայրը լուրջ չընդունեց որդու հայտարարությունը, համարելով այն փնտրտուքներում մոլորված էության ճգնաժամ, հուսահատ հոգու հերթական ընդվզում: Սունդարն անկողին մտավ առավոտ հինգին գնացքի տակ նետվելու մտադրությամբ: Սակայն երբ արթնացավ, դեռևս հինգը չկար: Հավատարիմ սինգհիզմի կանոններին, լոգանք ընդունեց, վերադարձավ սենյակ, իջավ աղոթքի: Լուրջ դեմքով աչքերը հառեց երկինք ու հատ-հատ շեշտելով բառերը, դանդաղ արտաբերեց.
-Ո՜վ Աստված, եթե Դու իսկապես գոյություն ունես, եթե ես Քեզ համար որևէ բան արժեմ, աղաչում եմ, անձնապես հայտնվիր ինձ, ցույց տուր Քեզ, որպեսզի ճանաչեմ, թե ով ես Դու: Քեզ մոտ գալու ճիշտ ճանապարհը ցույց տուր ինձ: Եթե չհայտնես Քո անձը, եթե չտեսնեմ Քեզ, ինքնասպան կլինեմ: Ես շատ եմ հոգնել: Եթե Դու կաս, ուրեմն տեսնում ես իմ վիճակը: Պատասխանի՛ր ինձ:
Սկզբում ոչինչ չկատարվեց: Խոր հուսահատությամբ նա խոնարհեց գլուխն անընդհատ նույն աղոթքը շշնջալով ու ավելի հաստատակամ արտահայտվելով իր ինքնասպանության մասին: Նայեց ժամացույցին: Մոտենում էր գնացքի անցնելու պահը: Գլխահակ վերջին անգամ մրմնջաց աղոթքն ու անասելի հուսահատված փորձեց վեր կենալ: Բարձրացրեց գլուխը, բացեց աչքերը և անակնկալից կարկամեց. սենյակի կենտրոնում ուղղաձիգ լույսի պայծառ շողք էր կանգնած: Նայեց պատուհանից: Խավար գիշեր էր: Համոզվելու նպատակով դուրս եկավ փողոց: Մթին գիշեր էր: Նորից ներս մտավ: Լույսն ավելի էր պայծառացել ու տարածվել ամբողջ սենյակում: Մի պահ վախեցավ: Մտածեց՝ հրդեհ է: Հաջորդ պահին հասկացավ՝ հրդեհի լույսն այդքան ճերմակ ու հաստատուն չի լինում: Հանկարծ սենյակն ամբողջովին լուսավորվեց: Սունդարն անսովոր լույսի մեջ կանգնած հանկարծ գիտակցեց՝ տեսիլն իր աղոթքի պատասխանն է: Փորձեց ավելի ուշադիր նայել լույսի կենտրոնին: Չկարողացավ: Նրա ուղեղում արագորեն հերթագայեցին իմացած կրոնների առաջնորդները: Վայրկյաններ անց, երբ ընտելացավ շլացուցիչ լույսին, ուղիղ կենտրոնում տեսավ... Հիսուս Քրիստոսին: Չկարողացավ զսպել զարմանքն ու բացականչեց.
-Ի՜նչ...
Սունդարը զարմացած էր՝ չտեսավ ավանդական աստվածներից մեկին: Պլշած նայեց Հիսուսի դեմքին, աչքերին: Քրիստոսից աննկարագրելի ուրախություն, խաղաղություն, սեր էր ճառագում: Նա անսահման սիրով նայում էր Սունդարին: Քիչ անց հնդկերենով հարցրեց.
-Ինչո՞ւ ես հալածում Ինձ: Չէ՞ որ ես մեռա ու հարություն առա քեզ համար:
Թեև Սունդարն անմիջապես չհասկացավ, թե ինչի մասին է խոսքը, բայց գիտակցեց, որ Քրիստոսը ողջ է: Նա կենդանի անձնավորություն է, խոսում է և հիմա իր առջև է: Զգում էր, որ Հիսուսի խոսքերի մեջ բարկության կամ մեղադրանքի նշույլ անգամ չկա: Սունդարը նկատեց Հիսուսի՝ իրեն պարզված ափերի սպիները: Նա երկյուղածությամբ ծնկի իջավ Քրիստոսի առջև: Զղջումով, բայց նաև ուրախության արցունքներով լցված աչքերը հառեց Հիսուսին ու մրմնջաց.
-Ների՜ր ինձ...
Նրա սիրտը լցվեց վերմարդկային այնպիսի սիրով, ջերմությամբ, խաղաղությամբ, ցնծությամբ, որպիսին մինչ այդ երբեք չէր զգացել: Գլուխը խոնարհեց մինչև հատակ ու բերանքսիվայր երկրպագեց Հիսուսին: Երբ Սունդարը գլուխը բարձրացրեց լույսը չկար՝ աներևութացել էր: Որքան էլ Քրիստոսը տեսանելիորեն չէր երևում, այնուամենայնիվ, Նրանից բխող ուրախությունն ու խաղաղությունը լցնում էին Սունդարի հոգին և մինչև կյանքի վերջը չլքեցին նրա սիրտը:
Նա ոտքի կանգնեց: Լսվեց դղրդոցով անցնող գնացքի սուլոցը: Հասկացավ՝ իր կյանքն անդառնալիորեն փոխված է, ինքն այժմ ուրիշ մարդ է: Անմիջապես վազեց հոր սենյակ: Արթնացրեց նրան և մեծ սիրով ու մեղմությամբ շշնջաց.
-Հայրի՜կ, ես տեսա կենդանի և միակ Աստծուն՝ Քրիստոսին: Նա ինձ տվեց իր խաղաղությունը: Հիմա ես շա՜տ երջանիկ եմ: Այսուհետ ես Նրան եմ հետևելու, ես քրիստոնյա եմ դարձել, հայրի՜կ...
Հայրն ամբողջովին չհասկանալով որդու խոսքերը, ընդհատեց նրան.
-Գնա քնիր, տղաս: Խելագարվե՞լ ես, ինչ է: Մի քանի օր առաջ Աստվածաշունչն այրեցիր... Հիմա քրիստոնյա՞ ես դարձել:
-Այդ ամենը ճիշտ է, հայրիկ, բայց Նա ներեց ինձ: Ես անձամբ տեսա Հիսուսին և նրան ծառայելու որոշում ընդունեցի:
-Բայց երեկ գիշեր դու մեռնել էիր ուզում,- ասես սթափվելով հարցրեց հայրը:
-Այո, ես մեռա... Ես մեռա մյուս բոլոր կրոնների, աշխարհի, հաճույքների, հարստության ու ցանկությունների համար,- խաղաղված ձայնով պատասխանեց Սունդարը:
-Կատարվածը հավանաբար երևակայությանդ արդյունքն է,- փորձեց բացատրել հայրը:
-Չէ՛, հայրիկ, ես Նրան չէի սպասում: Կատարվածը ո՛չ երևակայության արդյունք է, ո՛չ էլ երազ, որովհետև ամեն ինչ կատարվեց սառը լոգանքից հետո:
Հայրը, կարծես գիտակցելով տեղի ունեցածի իսկությունը, ասաց.
-Գնա՛ քնիր, վաղն ավելի մանրամասն կխոսենք, բայց ոչ մեկին չպատմես կատարվածի մասին: Լսո՞ւմ ես՝ ոչ մեկին:
1. Սինգհերը հնդիկ փիլիսոփա, ազնվական Նանակայի (1469-1538, Ռայափուր) ստեղծած միաստվածական (հունարեն՝ բ???? - միակ և ?e?? - Աստված բառերից. monos-միակ, Theos-Աստված) կրոնի՝ սինգհիզմի հետևորդներն են, որոնց նշանաբանն է. «Պաշտել միայն երկինք ու երկիր ստեղծող Արարիչ Աստծուն, վախենալ Նրանից և բարիք գործել»: Սինգհ ոչ միայն առյուծ է նշանակում, այլև աշակերտ: Ասել է՝ սինգհը որքան խիզախ է, նույնքան էլ խոնարհ:
Սինգհերը բարձրահասակ են, ամրակազմ, ավելի սպիտակամաշկ, քան հարավային հնդիկները: Նրանք ոչ միայն կրոնասեր են, այլև հայրենասեր ու ռազմատենչ: Նրանք այսօր էլ բնակվում են Փենջաբում և զինվորական բարձր պաշտոններ են զբաղեցնում:
Սինգհիզմը համարվում է Հնդկաստանի ամենաբարոյական կրոնը, որի ուսուցիչները կոչվում են գուրուներ, որոնք արժանանում են հատուկ հարգանքի և պատվի:
Սինգհերի սրբավայրը Տիբեթի Ամրիթսար լճի հարևանությամբ կառուցված Հարիմանտայի ոսկե տաճարն է, կրոնական գիրքը սանսկրիտով գրված Գրանթն է:
Հյուսիսային Հնդկաստանում (հիմնականում Փենջաբի նահանգում) այսօր բնակվում է շուրջ 8 մլն սինգհ:
Ի տարբերություն հինդուիզմի, սինգհիզմն արգելում է կռապաշտությունը, զոհաբերությունները, սեռական խառնակությունները: Սինգհիզմի և հինդուիզմի ընդհանրություններն են վերամարմնավորումը (ռեինկառնացիա), կարման (մեղքի և ժառանգական անեծքը), բարեգործությամբ փրկություն վաստակելու գաղափարը:
Սինգհերի նվիրյալ ուխտավորները՝ սադհուները (իմա՝ սրբերը), հագնում են գորշ դեղնավուն երկար հանդերձներ, մազերը չեն կտրում, չեն ամուսնանում, չունեն մշտական բնակության վայր, ապրում են բնության բարիքներով, ստացած ընծաներով և հյուրասիրությամբ:
Ճամփորդելիս սադհուներն իրենց հետ վերցնում են միայն երեք իր.
ա) կարպետանման ծածկոց՝ ցուրտ գիշերներին ծածկվելու համար,
բ) փոքրիկ դանակ՝ վայրի մրգեր ու արմատներ հայթայթելու և ուտելու նպատակով,
գ) սանր:
Ճանապարհորդությունների ընթացքում Սունդհար Սինգհից անբաժան էր նաև Աստվածաշունչը՝ գրված մայրենի ուրդու լեզվով:

Հրապարակման
պատրաստեց
Գայանե ԱԹԱՆՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• «Գեղարվեստական ղեկավարը պետք է իմանա բեմի ղադրն ու կուլիսների փոշին. թատրոնն իր միջից պետք է ընտրի ղեկավարին»
• Ներկայացում Մասիս քաղաքում. ողբերգությո՞ւն է, թե՞ կոմեդիա, գուցե երկուսը միասի՞ն
• «Շարականի» անսպառ լույսը
• «Երգեհոնահայր և երգեհոնահայ»
• Ի՞նչ ընդհանուր թեմա կարող է ունենալ պատերազմող երկրի վարչապետը քրեական աշխարհի հայտնի ներկայացուցիչների հետ
• «Այն, ինչ փորձում են մատուցել սոցցանցերով, խայտառակ հերյուրանք է»
• «Բոլոր պատասխանները մենք պետք է ստանանք՝ ո՞վ էր դաշնակից, որքանո՞վ, ինչպե՞ս և ի՞նչ անելով»
• Ներկայացվում են տաղանդավոր գերդաստանները
• Փողոց, որի միակ լապտերը... լուսինն է
• Կյանքն ու վկայությունները
• Անդրադարձ ժամանակակից պատմվածքին
• Ջանլուկա Մարչիանո. «Գեղամ Գրիգորյանը ոչ միայն մեր դարաշրջանի մեծագույն տենորներից էր, այլև մեծ մարդ, մեծ ընկեր»
• ՍԱԴՀՈՒ ՍՈՒՆԴԱՐ ՍԻՆԳՀ. Կյանքն ու վկայությունները
• «Մարդեղացման յուրատիպ կոչ և ավելացող հավատ»
• Կյանքն ու վկայությունները
• Սադհուի առաջին ճամփորդությունները
• Կյանքն ու վկայությունները
• Կյանքն ու վկայությունները
• …Այլապես վտանգված կլինեն 2017-ի խորհրդարանական ընտրությունները
• Հանրային ռադիոյի երաժշտական դեմքը

Մեկնաբանություններ